Dit draaiboek geeft handvatten voor een polderproces, opgesplitst in een aantal fases:
Het draaiboek is gebaseerd op de ervaringen tot nu toe en wordt regelmatig aangevuld met nieuwe informatie en kennis. Suggesties, opmerkingen of aanvullingen kunnen kenbaar gemaakt worden per e-mail.
In een gebied van 350 hectare, in de polders Bonrepas, Noord-Zevender, Vlist-Oostzijde en Groot-Keulevaart, willen een aantal de boeren werken aan verduurzaming van de melkveehouderij. Dit doen zij door de aanleg van een waterinfiltratiesysteem waardoor de bodemdaling en daardoor de uitstoot van broeikasgassen (met name CO2) vermindert, verbetering van de waterkwaliteit en het versterken van de biodiversiteit. Er zijn 20 deelnemers. Bij vier deelnemers wordt drukdrainage aangelegd.
Aan het project zijn twee studiegroepen Adaptieve Kringlooplandbouw verbonden. Ze richten zich op een meer duurzame bedrijfsvoering bij de deelnemende boeren, zoals het verbeteren van de mineraalhuishouding. Hiermee hopen ze de ammoniak uitstoot en de uitspoeling van nutriënten te verminderen.
Tevens vindt er monitoring plaats om de vraag te beantwoorden “heeft de diepere ligging van de onderwaterdrainage effect op waterkwaliteit?” De bodemdaling wordt gemeten met INSAR (Satelliet).
Tien melkveehouders in de omgeving van Kockengen hebben donderdag 7 februari 2019 een intentieovereenkomst ondertekend waarmee ze aangeven dat ze samen aan de slag willen om de bodemdaling van de veengrond verder te beperken. Zij doen dat door de gezamenlijke aanleg van een waterinfiltratiesysteem (WIS). De boeren in de Kockengense polders Kortrijk en Portengen willen dat hun polders ook voor de toekomstige generaties geschikt blijven om te kunnen boeren. Daarom wordt de bodemdaling op polderniveau aangepakt. Samen leggen zij in deze polders 230 hectare WIS aan. Op 18 mei 2020 is Heerschap drainage gestart met de aanleg in de polder Kortrijk.
Er vindt monitoring plaats om de vraag te beantwoorden “welke invloed heeft het waterinfiltratiesysteem op het waterbergend vermogen in de polder”. Ofwel hoe snel reageert het systeem bij een piekbui. Kan het te veel aan water snel genoeg worden afgevoerd? Verder gaat een aantal boeren ook experimenteren met zogenaamde bio-drains die gemaakt zijn van aardappelzetmeel en op den duur geen resten achterlaten in de bodem.
In de Meijepolder Laag (gemeente Bodegraven-Reeuwijk) slaan twaalf grondeigenaren de handen ineen om de veenweidepolder klimaatbestendig te maken. Bijna 300 hectare waterinfiltratiesystemen helpen de bodemdaling te remmen. Nieuwe natuurvriendelijke oevers zorgen voor meer biodiversiteit en de sloop van oude landhoofden en bruggen bevordert de aan- en afvoer van water, waardoor wateroverlast vermindert.
De plannen zijn vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst en een intentieovereenkomst die maandag 13 mei 2019 zijn ondertekend. op 24 september 2020 zijn 12 boeren uit de omgeving van Bodegraven naar Spengen gegaan om daar verschillende drukdrainage systemen te bekijken. De excursie-gids is te vinden via deze link.
De bodemdaling wordt gemeten met INSAR (satelliet). Verder wordt in deze polder 4 kilometer natuurvriendelijke oever aangelegd. Nieuwe natuurvriendelijke oevers zorgen voor meer biodiversiteit (gunstig voor het NatuurNetwerkNederland gebied). De sloop van oude landhoofden en bruggen bevordert de aan- en afvoer van water, waardoor de wateroverlast zal verminderen.
In polder Lange Weide, nabij Driebruggen, leggen 28 landeigenaren, waarvan 13 agrariërs, in één peilgebied samen 310 hectare een waterinfiltratiesysteem aan. Het peilgebied ligt tussen de Enkele en de Dubbele Wiericke en is op dit moment het grootste infiltratiebuizen project van Nederland. Er zijn twee referentiepercelen.
Het project is een initiatief van de Stichting Rijn & Gouwe Wiericke (RGW) en is zorgvuldig afgestemd met Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, de gemeente Bodegraven-Reeuwijk en het Veenweiden Innovatie Centrum (VIC).
Er vindt monitoring plaats om de vraag te beantwoorden “hoe kan dynamisch peil de werking van onderwaterdrainage optimaliseren” en “hoe sturen we dit goed aan (governance)”. Het peilbesluit in polder Lange Weide is aangepast om dynamisch peilbeheer te voeren. Het peil in de sloten kan met maximaal 13 cm verhoogd worden in een droge periode. Hierdoor wordt de infiltratie van slootwater in de onderwaterdrains gestimuleerd. In een natte periode kan het peil worden verlaagd om de drainerende werking te stimuleren. Het water loopt dan vanuit de drains de sloot in. De aanpassing van het slootpeil zal zo zorgen voor een stabielere grondwaterstand. Het tijdstip en mate van aanpassing van het slootpeil gebeurt in overleg met de deelnemers.
In 2017 is het waterschap samen met zeven boeren gestart met de bedrijvenproef Sturen met grondwater in Spengen. In deze polder wordt drukdrainage in de praktijk getest. De proef is een voorbeeld van innoverend en creatief werken. De boeren en het waterschap hebben samen het drukdrainagesysteem door ontwikkeld. Het waterschap meet de effecten op bodemdaling, grondwaterstand, bodemvocht en bodemconditie. De boeren houden gegevens bij over draagkracht, gewasgroei, gewaskwaliteit en nat- en droogteschade. Met de samenwerking wordt voortdurend ontdekt en scherp gemonitord of de techniek drukdrainage werkt en hoe. En waar nodig bijgesteld. De proef loopt tot 2021. Lees hier het laatste nieuws. Tijdens een excursie van boeren uit de polder Meije laag is een gids samengesteld met leerpunten en de verschillende voorbeelden van drukdrainage, deze is te vinden via deze link.
De boer stuurt zelf actief de grondwaterstand in de tijd per perceel, los van het polderpeil, met als doel bodemdaling te remmen. Ook worden proeven gedaan met drukdrainage in combinatie met weidevogels, zonnepanelen en windmolens. De eerste bevindingen van 2017 en 2018, inclusief de ervaring met het systeem in de droge zomer van 2018, zijn te lezen op de project website van het waterschap (HDSR).
