Grond als motor in gebiedsproces Ronde Hoep
Vitale landbouw is een van de thema’s waarmee de agrariërs in de Ronde Hoep aan de slag zijn. Binnen dat thema heeft de ‘bouwsteengroep Vitale Landbouw’ uitgebreid onderzocht hoe agrariërs rendabel kunnen extensiveren binnen de bestaande bedrijfsopzet. Want voor behoud van omzet met minder dieren per ha, is meer land per bedrijf nodig. Echter, land aankopen/huren zorgt doorgaans niet voor een lagere kostprijs. Bovendien heeft onderzoek van PPP-Agro Advies in Zuid-Holland aangetoond dat extensiveren economisch niet aantrekkelijk is ten opzichte van intensiveren. Wat kan dan wel?
Pacht als instrument
Boeren en provincie zagen een kans! Omdat de provincie al eerder grond had aangekocht ten behoeve van het gebiedsproces de Ronde Hoep, maar gebruik daarvan nog niet was vastgesteld, is besloten om de grond tijdelijk te verpachten aan de boeren. Vanuit de bouwsteengroep is dit aangegrepen als kans om ervaring op te doen met een andere manier van uitgeven van de grond. Die bovendien meer aansluit bij de doelstellingen van het gebied, zoals in het plan van aanpak van het gebiedsproces is vastgelegd. Dit betekende voor de provincie een grote ommekeer in het uitgeven van pachtgrond en de uitvoering daarvan. Door met elkaar in gesprek te blijven, zijn de agrariërs en de provincie tot een oplossing gekomen die uitvoerbaar is, wettelijk klopt en eerlijke kansen biedt:
- Geen inschrijving tegen de hoogste pachtprijs (hoogste prijs werkt intensivering in de hand: betaal je veel, dan wil je ook veel van de grond halen. En het speelt boeren tegen elkaar uit);
- Contractafspraken met het collectief die ruimte bieden om in te spelen op de lokale situatie waardoor biodiversiteit en weidevogels kunnen toenemen;
- Een vaste pachtprijs met enkele aanvullende voorwaarden, zoals de mogelijkheid om als boer zelf een beheerpakket af te sluiten met het agrarisch collectief, passend bij het perceel;
- Verdeling van grond volgens een puntensysteem. De ongeveer 30 ha beschikbare grond is verdeeld is 3 clusters. Elk cluster wordt aan een andere boer gegund op basis van een puntensysteem. Belangrijk onderdeel van dit puntensysteem is de mate van extensivering, het leveren aan een duurzame melkstroom en de afstand van de boerderij tot de percelen;
- Boerenbedrijven in de Ronde Hoep kunnen binnen het pachtsysteem wel groeien, maar de groei in aantal dieren moet dan evenredig zijn aan de groei in grond.
Bruikbaar concept voor andere polders
Inmiddels zijn in februari 2023 de gronden vergund en loopt het zoals afgesproken. De onderbouwing van de pachtprijs, de voorwaarden en de procedure zoals die nu heeft plaatsgevonden, worden uiteraard nog geëvalueerd. Om te leren en mogelijke verbeterpunten te benoemen, voor toekomstige soortgelijke uitgiften van gronden. In de Ronde Hoep zelf, maar ook als leerzaam traject voor andere polders waar mogelijkheden liggen met grond.
Voortgangsrapport Actieprogramma Aanpak veenweiden
Pilots voor kennisontwikkeling, samenwerking met inwoners, bedrijfsleven en medeoverheden en participatie in onderzoeks- en overlegorganen ten behoeve van bodemdalingremmende maatregelen en waterkwaliteit ….
Lees in het voortgangsrapport hoe waterschap Amstel, Gooi en Vecht de afgelopen 3 jaar concreet aan de slag is geweest met het Actieprogramma Aanpak veenweiden.
Video: Ervaringen in polder de Ronde Hoep – Kees Nieuwendijk
Integraal aan de slag met verschillende duurzaamheidsthema’s zoals bodemdaling, biodiversiteit, waterkwaliteit en meer? In polder de Ronde Hoep gebeurt het. Daarbij zoeken de melkveehouders naar methoden en maatregelen die het beste bij hun bedrijfsvoering passen. Met als doel te kunnen blijven boeren in de Ronde Hoep. Een vitale polder dicht bij de stad, die ruimte biedt en aantrekkelijk is voor boer en burger. Melkveehouder en boerencampingeigenaar Kees Nieuwendijk uit Ouderkerk a/d Amstel vertelt erover.
Bekijk de video:
Meer biodiversiteit en schoner water in de polders
Veel boeren in klimaatslimme polders beperken zich niet tot alleen WIS maar kijken naar meer maatregelen om bij te dragen meer biodiversiteit.
In Polder De Ronde Hoep worden maatregelen voorbereid om de waterpeil en kwaliteit in het vogelreservaat te gaan verbeteren. In de zomer staat het waterpeil in het weidevogelreservaat lager dan in de omliggende landbouwgronden. Dat is niet goed voor de waterkwaliteit en biodiversiteit en ook de bodemdaling. Daarom zal in de zomer het slootwaterpeil van landbouwgronden gekoppeld worden aan de peilen in het reservaatsgebied. In het midden van de polder ligt een groot natuurgebied van 160 ha van Landschaps Noord-Holland. In deze polder is gestart met Aanvalsplan Grutto. Verschillende boeren gaan zich extra inspannen voor weidevogelvriendelijk beheer of breiden de bestaande maatregelen uit. Bij de Polder in de Vlist lopen pilots met drukdrainage en weidevogelbeheer.
Ook in de polder Lange Weide bij Driebruggen (waar de aanleg van waterinfiltratie één van de eerste polderbrede projecten was) wordt hard gewerkt aan verbetering van de biodiversiteit en waterkwaliteit, o.a. door de aanleg van een aantal kilometers natuurvriendelijke vooroevers. Hierdoor zijn de kopse kanten van de weilanden duurzaam beschermd tegen verdere afkalving . In deze vooroevers is de stroomsnelheid van het slootwater verlaagd, waardoor er meer verschillende soorten planten kunnen ontwikkelen. Ook zijn er waterplanten uitgezet om dit proces te versnellen.
Ook in Meijpolder Laag zullen natuurvriendelijke oevers worden aangelegd.
Polderbezoek aan Spengen; leren van waterinfiltatiesystemen in de praktijk
Op 23 april konden geïnteresseerden uit de Ronde Hoep en Waardassacker polder, kennis en inspiratie opdoen over waterinfiltratie bij twee melkveehouders uit Spengen die samen met collega’s in ‘hun’ polder onderwaterdrainage hebben toegepast. Een polderbezoek, georganiseerd door Klimaatslim Boeren op Veen in samenwerking met Waterschap Amstel Gooi en Vecht en PPP-Agro Advies.
Spengen is echte voorbeeldpolder als het om onderwaterdrainage en drukdrainage gaat. (melk)Veehouders hebben daar inmiddels een aantal jaren ervaring met het systeem dat niet alleen bodemdaling remt, maar ook bijdraagt aan minder CO2 -uitstoot en meer biodiversiteit. Daar kunnen andere polders van leren en in hun afwegingen om ook waterinfiltratie toe te passen hun vragen kwijt; over de werking, de kosten, de impact op bedrijfsvoering, het onderhoud, de techniek en meer.
Tijdens het kleinschalige polderbezoek hoorden en zagen de deelnemers bij melkveehouder André van Herk in de praktijk hoe hij waterinfiltratie toepast in zijn bedrijfsvoering. En nam René Faber, veldcoördinator bij het collectief Rijn, Vecht en Venen de groep mee het veld in om de toegevoegde waarde van waterinfiltratie voor weidevogelbeheer uit te leggen. De wandelingen door het land boden ruimte voor vragen en gesprek en het delen van ervaringen en inzicht.
Het is de bedoeling na de zomer nog een of meer polderbezoeken te organiseren.
In het land zien en horen wat waterinfiltratie is en doet
Start RePeat in polder de Ronde Hoep
Naast de al lopende verkenning in Kamerik, is dit najaar een initiatief gestart in De Ronde Hoep. De agrariërs in polder De Rondehoep hebben samen met agrarisch collectief Noord-Holland Zuid een Toekomstvisie voor de polder opgesteld met opgaven op de thema’s bodemdaling en broeikasgassen, stikstof en mest, waterkwaliteit en biodiversiteit. Er zijn bij elk thema ambities en kennisvragen geformuleerd. Het gebied ziet verschillende mogelijkheden om bodemdaling en broeikasgassen terug te dringen. Met vernattingsmaatregelen zijn er win-winsituaties mogelijk ook voor de toekomst van de agrarische bedrijven. De komende maanden wordt gewerkt aan een uitvoeringsplan.
Een kernteam van zes agrariërs namens alle agrariërs is de spil van het proces. De provincie en Waternet faciliteren het proces en vanuit het pilotproject Klimaatslimboeren op Veen delen we kennis en ervaring. Waternet ondersteunt het kernteam samen met PPP-Agro met het interactieve rekenmodel RePeat in de effecten van maatregelen op bodemdaling, grondwaterstand en verminderde gewasgroei en de verdere invloed op de bedrijfsvoering. Het kernteam, collectief en Waternet hebben met WUR en Wij.Land een kennismakingsgesprek gehad over samenwerking aan nieuwe verdienmodellen.
De komende weken wordt het samenwerkingsproces voor de gehele polder goed ingericht. Het streven is dat in de eerste fase (in 2021) een onderzoek naar de haalbaarheid (effecten, consequenties, keuzes, kosten en mogelijke financiering en verdienmodellen) plaatsvindt op alle ambities en kennisvragen. In latere fases moeten keuzes worden gemaakt in maatregelen, monitoring en de financiering geregeld alvorens tot uitvoering te komen.
