Onderzoek naar effecten van WIS op biodiversiteit

Wat zijn de effecten van bodemdalingremmende maatregelen, vooral waterinfiltratiesystemen (WIS), op de biodiversiteit? Daar doet Universiteit Utrecht onderzoek naar. Annick van der Laan (assistent in opleiding en onderzoeker in het project) legt uit: “Eerst proberen we te begrijpen hoe de situatie op een perceel verandert met de verschillende maatregelen. Blijft bijvoorbeeld  de nutriëntenbeschikbaarheid voor planten hetzelfde? Hoe verandert de grondwaterstand t.o.v. het maaiveld door het jaar heen bij diverse maatregelen? Wanneer we dit goed in beeld hebben kunnen we vervolgens de eventuele veranderingen in biodiversiteit die we zien beter begrijpen en hopelijk uiteindelijk ook voorspellen.” 

Het onderzoek bestaat hoofdzakelijk uit een veldstudie en een experiment in de botanische tuinen van de universiteit Utrecht. In het experiment in de botanische tuinen (afbeelding 1) worden 100 veenkernen van 80cm hoog en 20cm diameter blootgesteld aan verschillende waterstanden, waterkwaliteiten en nutriënten toevoegingen. Vervolgens wordt het effect op de nutriëntenbeschikbaarheid en op de vegetatie gemeten. In mei 2022 zullen de veenkernen helemaal uit elkaar gehaald worden en wordt de bodem ook bestudeerd.

De veldstudie bestaat uit het monitoren van de biodiversiteit op 46 percelen verspreid over 6 polders in het westelijk veenweidegebied. Deze percelen verschillen van elkaar in grondwaterstand en vaak ook agrarisch beheer. Er wordt in het veld van alles gemeten: zo wordt de vegetatiesamenstelling gemonitord, worden er metingen gedaan aan vliegende en kruipende insecten en worden regenwormen geteld en op soort gebracht. Ook zullen er komend seizoen dag- en nachtvlinders en libellen gemonitord worden. De veldstudie is begonnen in mei 2021 en loopt nog tot februari 2023.

De eerste resultaten kunnen komend najaar (2022) verwacht worden en zullen t.z.t. ook via Klimaatslim Boeren op Veen gedeeld worden.

 

de proefopzet in de botanische tuinen van de Universiteit Utrecht. De ballen gaan de algengroei tegen en door middel van de spuiten kunnen de onderzoekers poriewater monsters

De proefopzet in de botanische tuinen van de Universiteit Utrecht. De ballen gaan de algengroei tegen en door middel van de spuiten kunnen de onderzoekers poriewater monsters

Meer biodiversiteit en schoner water in de polders

Veel boeren in klimaatslimme polders beperken zich niet tot alleen WIS maar kijken naar meer maatregelen om bij te dragen meer biodiversiteit.

In Polder De Ronde Hoep worden maatregelen voorbereid om de waterpeil en kwaliteit in het vogelreservaat te gaan verbeteren. In de zomer staat het waterpeil in het weidevogelreservaat lager dan in de omliggende landbouwgronden. Dat is niet goed voor de waterkwaliteit en biodiversiteit en ook de bodemdaling. Daarom zal in de zomer het slootwaterpeil van landbouwgronden gekoppeld worden aan de peilen in het reservaatsgebied. In het midden van de polder ligt een groot natuurgebied van 160 ha van Landschaps Noord-Holland. In deze polder is gestart met Aanvalsplan Grutto. Verschillende boeren gaan zich extra inspannen voor weidevogelvriendelijk beheer of breiden de bestaande maatregelen uit. Bij de Polder in de Vlist lopen pilots met drukdrainage en weidevogelbeheer.

Ook in de polder Lange Weide bij Driebruggen (waar de aanleg van waterinfiltratie één van de eerste polderbrede projecten was)  wordt hard gewerkt aan verbetering van de biodiversiteit en waterkwaliteit, o.a. door de aanleg van een aantal kilometers natuurvriendelijke vooroevers. Hierdoor zijn de kopse kanten van de weilanden duurzaam beschermd tegen verdere afkalving . In deze vooroevers is de stroomsnelheid van het slootwater verlaagd, waardoor er meer verschillende soorten planten kunnen ontwikkelen. Ook zijn er waterplanten uitgezet om dit proces te versnellen.

Ook in Meijpolder Laag zullen natuurvriendelijke oevers worden aangelegd.

Kennis BBQ smaakt naar meer

Lees meer

Klimaatslimme programma’s en netwerken

Lees meer

Bedrijvenproef Spengen genomineerd voor beste Overheidsinnovatie van 2021

Op dit moment strijden er nog 41 kanshebbers om de titel ‘Beste Overheidsinnovatie van het Jaar 2021’, waaronder Bedrijvenproef Spengen! De jury gaat samen met de partners hard aan de slag om in de eerste week van september (eind van week 35) bekend te kunnen maken welke tien innovaties meedingen naar één van de drie finaleplekken.

De verkiezing heeft tot doel de meest toonaangevende overheidsinnovaties een podium te bieden, kennis uit te wisselen en ter inspiratie te dienen voor overheidsorganisaties en overheidsmedewerkers. Juryvoorzitter en burgemeester van Den Haag Jan van Zanen begeleidt de jury en de voorselectie commissie in hun zoektocht naar de beste overheidsinnovatie en zal de winnaar bekendmaken tijdens de uitreiking van de Overheidsawards op 18 november in de Ridderzaal.

De Verkiezing Beste Overheidsorganisatie van het Jaar is een initiatief van de Vereniging voor OverheidsManagement (VOM) en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). De VOM organiseert de Overheidsawards in samenwerking met: ICTU, Interprovinciaal Overleg (IPO), NEderlandse Norm (NEN), Netwerk Publieke Dienstverleners (NPD), Unie van Waterschappen (UvW), Vereniging voor Bestuurskunde (VB), Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Binnenlands Bestuur, Ordina en Publiek Denken.

Nog nooit eerder werd deze verkiezing georganiseerd. Welke genomineerde innovatie pakt de titel en wordt de allereerste winnaar van de Verkiezing Beste Overheidsinnovatie van het Jaar?

Polderbezoek aan Spengen; leren van waterinfiltatiesystemen in de praktijk

Op 23 april konden geïnteresseerden uit de Ronde Hoep en Waardassacker polder, kennis en inspiratie opdoen over waterinfiltratie bij twee melkveehouders uit Spengen die samen met collega’s in ‘hun’ polder onderwaterdrainage hebben toegepast. Een polderbezoek, georganiseerd door Klimaatslim Boeren op Veen in samenwerking met Waterschap Amstel Gooi en Vecht en PPP-Agro Advies.

Spengen is echte voorbeeldpolder als het om onderwaterdrainage en drukdrainage gaat. (melk)Veehouders hebben daar inmiddels een aantal jaren ervaring met het systeem dat niet alleen bodemdaling remt, maar ook bijdraagt aan minder CO2 -uitstoot en meer biodiversiteit. Daar kunnen andere polders van leren en in hun afwegingen om ook waterinfiltratie toe te passen hun vragen kwijt; over de werking, de kosten, de impact op bedrijfsvoering, het onderhoud, de techniek en meer.

Tijdens het kleinschalige polderbezoek hoorden en zagen de deelnemers bij melkveehouder André van Herk in de praktijk hoe hij waterinfiltratie toepast in zijn bedrijfsvoering. En nam René Faber, veldcoördinator bij het collectief Rijn, Vecht en Venen de groep mee het veld in om de toegevoegde waarde van waterinfiltratie voor weidevogelbeheer uit te leggen. De wandelingen door het land boden ruimte voor vragen en gesprek en het delen van ervaringen en inzicht.

Het is de bedoeling na de zomer nog een of meer polderbezoeken te organiseren.

In het land zien en horen wat waterinfiltratie is en doet

In het land zien en horen wat waterinfiltratie is en doet

Nieuwe meetmast broeikasgassen

Binnenkort wordt in het kader van het Nationaal Onderzoek Broeikasgassen (NOBV) een broeikasgassen meetmast in polder Lange Weide geplaatst. Deze mast is nog geen 2 meter hoog. Bovenin hangt meetapparatuur die in de langskomende lucht de broeikasgassen meet. Deze broeikasgassen komen naar alle waarschijnlijkheid vanaf het land in een straal van 200 meter rondom, afhankelijk van de windsterkte. Lange Weide wordt gezien als een unieke locatie omdat de hele polder hoge grondwaterstanden heeft door de aanwezigheid van waterinfiltratiesystemen (WIS). Ondanks de windrichting wordt er dus altijd gemeten aan percelen met WIS. Vooronderzoek in de vorm van een uitgebreid bodemsamenstelling onderzoek zijn al uitgevoerd. De metingen geven ons inzicht in het effect van WIS op de broeikasgas uitstoot.

Afgelopen zomer is er in polder de Vlist een meetsite ingericht door het NOBV. Op deze locatie wordt door het onderzoeks consortium, bestaande uit meerdere universiteiten en onderzoeksinstituten, gemeten aan broeikasgasuitstoot uit het veen en de beweging van de veenbodem. In de Vlist wordt gemeten op een locatie met en zonder WIS. Door WIS zullen de grondwaterstanden in met name de zomer hoger zijn, we verwachten dan ook dat dit zorgt voor minder bodemdaling en minder uitstoot van broeikasgassen. Of dit werkelijk zo is, daar zal deze meetsite na enkele jaren meten uitsluitsel over kunnen geven. Uiteraard wordt er niet alleen gemeten in de Vlist, er zijn momenteel 5 van deze meetsites verspreid over de veenweide gebieden in Nederland; Noord-Holland, Friesland, Kop van Overijssel en in Zegveld. Dit jaar zullen er nog meer meetsites bij komen, om te meten aan nog meer verschillende bodemdalingremmende maatregelen, natte teelten en ook op natte natuurlocaties. Voor verdere informatie over dit onderzoeksprogramma wordt verwezen naar NOB Veenweiden | Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden

 

 

Proefopstelling horizontale peilbuizen in Kortrijk Portengen

Met grondwater peilbuizen kunnen we de grondwaterstand meten, een belangrijke parameter in waterinfiltratieprojecten. Een peilbuis is een ingegraven pvc buis met gaatjes waar het grondwater in kan stromen. Bij een verticale peilbuis steekt deze boven de grond uit en kun je ter plaatse middels een peilklokje of automatisch met drukopnemers de grondwaterstand meten. De ideale peilbuis voor onderzoeker is bovengronds midden in het perceel tussen sloot en greppel in. Dit zorgt echter vaak voor een obstakel voor de landeigenaar. De peilbuizen kunnen ook ondergronds afgewerkt worden, maar in de praktijk zorgt dit vaak voor foutieve metingen door de instroom van regenwater van boven.

Het experimentele aan deze horizontale grondwaterpeilbuis is dat deze in plaatse van verticaal, horizontaal in de grond is ingegraven. Het meten van de grondwaterstand bij een horizontale peilbuis doen we dan op afstand, aan de rand van het perceel. De horizontale peilbuis wordt ingegraven op een diepte van 1 meter, middels een aangesloten (tuin)slang op dezelfde diepte wordt de grondwaterstand getransporteerd naar een verticale buis die aan de rand van het perceel staat. In deze verticale buis kan vervolgens de grondwaterstand gemeten worden. Op deze manier heb je geen obstakels in het midden van een grasland perceel. De tuinslang kan middels een drainmachine worden aangelegd. Momenteel staan er twee proefopstellingen in polder Kortrijk. De peilbuizen lijken goed te werken, echter de aanleg van de peilbuis (dus het pvc deel) heeft voor aanzienlijke restzettingen in het veld gezorgd. Dit is zeker niet gewenst, daarom zien wij deze proefopstelling ook niet als een definitieve versie. We willen deze opstelling door ontwikkelen door de peilbuis (het deel met de gaatjes er in, bijvoorbeeld een stuk drain) ook door de drainmachine te laten plaatsen. Op die manier hoeft er geen gat meer te worden gegraven.

Start gebiedsverkenning Oudewater Noord/Hekendorp

Recent heeft de stuurgroep besloten om ook een bijdrage te leveren aan de gebiedsverkenning in Oudewater Noord en Hekendorp. Een kerngroepje boeren gaat met ondersteuning vanuit de Gebiedscommissie Utrecht-West aan de slag in dit gebied. Oudewater-Noord/Hekendorp is daarmee de zesde polder onder de paraplu van Klimaatslim Boeren op Veen.

Gebiedsverkenning Oudewater Noord/Hekendorp betreft zo’n 2000 ha. Na een eerste inventarisatie onder de boeren blijkt er veel belangstelling te zijn om bodemdaling aan te pakken via waterinfiltratiesystemen (WIS) al dan niet gekoppeld aan andere doelen. Inmiddels hebben 17 agrarisch ondernemers aangegeven geïnteresseerd te zijn. Het kernteam gaat met HDSR en ondersteuning van Utrecht-West de komende maanden verkennen welke maatregelen waar gewenst zijn en hoe dat te organiseren en financieren.

NetVlist serie is van start gegaan

Op donderdag 7 januari 2021 is de eerste aflevering van de NetVlist serie Klimaatslim Boeren op Veen te zien geweest bij RTV Krimpenerwaard.

De afleveringen zijn terug te kijken via de youtube links op de projectenpagina.