Video: ervaringen in de polder Kortrijk en Portengen
Waterinfiltratie (WIS) is een van de maatregelen om bodemdaling te remmen. Het vraagt om goede samenwerking tussen o.a. de agrariërs en het waterschap.
Vanaf de start tot aan de aanleg en de monitoring; het is een leer en ontwikkeltraject waar je elkaar bij nodig hebt.
Bekijk hier de ervaringen in de polder Kortrijk en Portengen.
Proefopstelling horizontale peilbuizen in Kortrijk Portengen
Met grondwater peilbuizen kunnen we de grondwaterstand meten, een belangrijke parameter in waterinfiltratieprojecten. Een peilbuis is een ingegraven pvc buis met gaatjes waar het grondwater in kan stromen. Bij een verticale peilbuis steekt deze boven de grond uit en kun je ter plaatse middels een peilklokje of automatisch met drukopnemers de grondwaterstand meten. De ideale peilbuis voor onderzoeker is bovengronds midden in het perceel tussen sloot en greppel in. Dit zorgt echter vaak voor een obstakel voor de landeigenaar. De peilbuizen kunnen ook ondergronds afgewerkt worden, maar in de praktijk zorgt dit vaak voor foutieve metingen door de instroom van regenwater van boven.
Het experimentele aan deze horizontale grondwaterpeilbuis is dat deze in plaatse van verticaal, horizontaal in de grond is ingegraven. Het meten van de grondwaterstand bij een horizontale peilbuis doen we dan op afstand, aan de rand van het perceel. De horizontale peilbuis wordt ingegraven op een diepte van 1 meter, middels een aangesloten (tuin)slang op dezelfde diepte wordt de grondwaterstand getransporteerd naar een verticale buis die aan de rand van het perceel staat. In deze verticale buis kan vervolgens de grondwaterstand gemeten worden. Op deze manier heb je geen obstakels in het midden van een grasland perceel. De tuinslang kan middels een drainmachine worden aangelegd. Momenteel staan er twee proefopstellingen in polder Kortrijk. De peilbuizen lijken goed te werken, echter de aanleg van de peilbuis (dus het pvc deel) heeft voor aanzienlijke restzettingen in het veld gezorgd. Dit is zeker niet gewenst, daarom zien wij deze proefopstelling ook niet als een definitieve versie. We willen deze opstelling door ontwikkelen door de peilbuis (het deel met de gaatjes er in, bijvoorbeeld een stuk drain) ook door de drainmachine te laten plaatsen. Op die manier hoeft er geen gat meer te worden gegraven.
Provincie Utrecht bericht: Melkveehouder uit de polder Kortrijk gaat strijd aan tegen bodemdaling
Anthony Rietveld (43) weet niet beter dan dat ieder jaar de bodem op zijn land een centimeter zakt. Samen met zijn ouders en gezin van vier kinderen runt hij in de polder Kortrijk een melkveehouderij. Sinds 1680 is de familie Rietveld al actief in het gebied.
Op 32 hectare grond heeft de familie 100 melkkoeien met bijbehorend jongvee. Anthony is samen met negen andere boeren in het project Kockengen Waterproof gestapt en legde in mei waterinfiltratiebuizen aan. “Voor de toekomst van ons familiebedrijf en dat van de polder doe ik mee. Als we niets doen, dan gaat het land kapot en kunnen we stoppen met ons bedrijf.”
Afvoerputje van de regio
“Inklinking is altijd een zorg geweest van mijn ouders. Ook toen ik nog klein was. Iedere paar jaar moest de bestrating rondom de gebouwen worden opgehoogd. Dat is nu nog zo.” Inklinking is een bodemproces. Door de afname van de hoeveelheid water krimpt de grond, met bodemdaling als gevolg. Vanwege de klimaatverandering wordt het probleem groter. Langere periodes van droogte en extreme regenbuien doen het land geen goed, vertelt Anthony. “Door de klimaatverandering kan de veenbodem als het ware niet meer goed leven. De grond blijft zakken, waardoor we in het afvoerputje terechtkomen.”
Waterinfiltratiebuizen
Tien boeren in de polder Kortrijk en Portengen leggen de komende periode samen 230 hectare waterinfiltratiebuizen aan. Het doel is bodemdaling tegen te gaan. Bij Anthony zijn begin mei de eerste buizen aangelegd. Die moeten ervoor gaan zorgen dat de veengrond onder de weilanden van Anthony continu de juiste hoeveelheid water krijgt. Het proces van inklinking wordt daardoor vertraagd. Of het werkt, dat weet Anthony officieel over een paar jaar. “Bij de aanleg zijn hoogtemetingen gedaan. Die worden over vijf jaar herhaald en dan hopen we te kunnen aflezen wat het heeft gedaan.”
Lees verder op de website van de provincie Utrecht.
Tien boeren bij Kockengen gestart met aanleg waterinfiltratie om bodemdaling te remmen
In de polders Kortrijk en Portengen bij Kockengen is op 18 mei 2020 gestart met de aanleg van een waterinfiltratiesysteem in de bodem. Tien boeren in deze polders leggen samen waterinfiltratiebuizen aan in 230 hectare grasland. Doel hiervan is de bodemdaling van het veen te remmen en daarbij ook de CO2-uitstoot te verminderen. De machine van Heerschap Drainage is voorspoedig aan de slag gegaan. Naar aanleiding van de vermelding in de lokale pers en in het AD is er een filmploeg van RTV Utrecht op bezoek geweest bij Ron Mulder. Verslag van dit bezoek en het interview kunt u lezen via deze link. Hieronder staat het volledige persbericht zoals uitgevaardigd door HDSR.
We willen niet dat deze polder nog verder zakt:
De aanleg is op 18 mei 2020 gestart op het land van melkveehouder Anthony Rietveld. “De polder waar wij in wonen, ligt al lager dan de omgeving”, aldus Rietveld. “Als we niets doen, bestaat het risico dat onze polder steeds moeilijker het water uit de hogere delen van Kockengen en Haarzuilens kan verwerken. Heftige regenbuien die steeds vaker voorkomen, versterken dit nog eens. In onze polder staat het gemaal dat het water van een groot gebied uitpompt. De kans op wateroverlast neemt alleen maar toe als we blijven zakken. We doen dit project om het weiland, waar onze koeien op grazen, minder te laten zakken”.
Samen bodemdaling remmen:
De boeren en verschillende instanties werken hier samen aan het remmen van de bodemdaling. De agrarische gebiedscoöperatie Rijn Vecht & Venen heeft de boeren geholpen met de Europese subsidieaanvraag en zorgt voor de gezamenlijke aanleg.
Het waterschap brengt kennis van lopende pilots in, meet aan de verwachte effecten en maakt de waterpeilen passend. De provincie Utrecht verstrekt subsidie voor het gezamenlijke proces en de metingen. De gemeente Stichtse Vecht is bezig met het ophogen van de wegen, de riolering en het openbaar groen in het dorp Kockengen. Ze is heel blij met dit project, omdat het een duurzaam effect heeft op de grootschalige werkzaamheden die zij uitvoert.
Ondergrondse slootjes en buizen van aardappelzetmeel:
Als het veen in de polders uitdroogt, verteert de grond die bestaat uit plantenresten. Daardoor zakt de bodem en bij het verteren komt CO2 vrij. De waterinfiltratiebuizen die in verbinding staan met het slootwater, houden de veenbodem in droge perioden vochtig en remmen deze processen. Eigenlijk worden er met de buizen ondergrondse slootjes in het land gemaakt. In deze polders passen we voor het eerst biodrains toe in een deel van de percelen. Deze zijn gemaakt van aardappelzetmeel in plaats van kunststof.
Metingen bodemdaling:
Een aantal grondeigenaren die nog geen waterinfiltratiesysteem aanlegt, stelt hun percelen beschikbaar om ook metingen te doen aan de bodemhoogte. Het effect op het remmen van de bodemdaling met en zonder infiltratiebuizen kan dan goed vergeleken worden. Voor de investering in waterinfiltratiebuizen is Europese subsidie verstrekt. Het gehele project inclusief metingen, is onderdeel van Kockengen Waterproof.
Aanleg onderwaterdrainage Groene Hart krijgt de vaart erin
Binnen een week tekenden zowel een groep boeren in Kockengen als rond De Vlist voor de aanleg van onderwaterdrainage. Daarmee blijkt dat er vaart komt in de strijd tegen bodemdaling in het gebied van de Stichtse Rijnlanden.
Om welke projecten gaat het?
Tien melkveehouders leggen gezamenlijk 230 hectare onderwaterdrainage aan in de polders Kortrijk en Portengen in Kockengen. Dit project hangt samen met Kockengen Waterproof, tegen wateroverlast.
In De Vlist (Krimpenerwaard en Lopikerwaard) gaat het om twintig boeren die tezamen 350 hectare aan drains willen aanleggen. Dit project hangt samen met maatregelen die de waterkwaliteit verbeteren en de melkveehouderij moeten verduurzamen.
Zijn de projecten vergelijkbaar?
Ja, in beide gevallen gaat het om de strijd tegen bodemdaling in het kader van het programma Klimaatslim boeren op veen.
Ook worden beide projecten van onderaf gedragen door de boeren in het gebied, samen met en begeleid door partijen als agrarische natuurverenigingen, het gebiedscollectief, de gemeente en het waterschap.
In elk project zorgen de provincies (Zuid-Holland en Utrecht) voor een deel van de financiering.
Zijn er ook verschillen?
Ja, in De Vlist worden ook twee studiegroepen Adaptieve Kringlooplandbouw verbonden aan het project, gericht op een duurzamere bedrijfsvoering bij de deelnemers.
Ook wordt bij vier deelnemers drukdrainage aangelegd, net als bij de proef Sturen met Grondwater in Spengen. In Kockengen gaat het om gewone onderwaterdrainage in twee peilvakken, die door het waterschap worden bestuurd via het winter- en zomerpeil.
Is het toeval, twee projecten in dit gebied?
Nee. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden timmert al langer aan de weg met het faciliteren van onderwaterdrainage en heeft recent veel ervaring opgedaan met de projecten Spengen en Lange Weide.
De ervaringen in Lange Weide leveren technische verbeteringen op bij de aanleg van de drains, waar de nieuwe projecten van profiteren. In Spengen worden lessen getrokken uit het zelf sturen met waterpeil door de boeren.
Ook helpen de bestaande voorbeelden andere groepen boeren over de streep. Er zitten nog meer bodemdalingsprojecten in de pijplijn in dit waterschap.
Zijn er nog bijzonderheden?
De boeren gaan ook experimenteren met biodrains die gemaakt zijn van aardappelzetmeel en vlas. Deze drains vergaan in de loop der tijd, maar moeten 25 jaar mee kunnen. In Kockengen komen per deelnemer ongeveer 2 hectare van zulke drains te liggen, die wel een stuk duurder zijn.
Boeren Kockengen aan de slag met afremmen bodemdaling en CO2-emissie
Tien melkveehouders in de omgeving van Kockengen hebben donderdag 7 februari een intentieovereenkomst ondertekend waarmee ze aangeven dat ze samen aan de slag willen om de bodemdaling van de veengrond verder te beperken. Zij doen dat door de gezamenlijke aanleg van zogenaamde onderwaterdrainage. De boeren in de Kockengens polders Kortrijk en Portengen willen graag dat hun polders ook voor de toekomstige generaties geschikt blijven om te kunnen boeren. Daarom wordt de bodemdaling op polderniveau aangepakt. Samen leggen zij in deze polders 230 hectare aan.
De Gebiedscoöperatie Rijn, Vecht en Venen heeft het polderproces begeleid om tot dit resultaat te komen en vraagt voor deze klimaat-slimme boeren subsidie aan bij de EU en de Provincie Utrecht om de aanleg te financieren. Onderwaterdrainage is namelijk nog een redelijk nieuw fenomeen, en deze boeren werken met hun gronden mee aan een pilot waarin de effectiviteit en werking van het systeem nader wordt onderzocht. De boeren gaan ook experimenteren met zogenaamde bio-drains die gemaakt zijn van aardappelzetmeel en op den duur geen resten achterlaten in de bodem.
Het project wordt ondersteund door Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, die de polderpeilen gaat herzien om deze onderwaterdrainage zo effectief mogelijk te maken. En het waterschap zet de opgedane kennis met de lopende proeven met onderwaterdrainage in de polder Spengen en in de polder Lange Weide bij Driebruggen in.
In polders Kortrijk en Portengen zakt de venige bodem gemiddeld 1 cm per jaar. Veenafbraak en bodemdaling ontstaan door ontwatering. Onderwaterdrainage is een effectieve manier om daar wat tegen te doen. Het zorgt ervoor dat de grondwaterstand het slootpeil beter volgt. Daarvoor worden in het perceel, onder het slootwaterpeil, drains aangelegd. Bij lage grondwaterstand zorgen deze drains voor infiltratie, bij hoge grondwaterstanden voor ontwatering. De inschatting is dat deze techniek ervoor zorgt dat de bodemdaling vermindert met 30 tot 50% en daarmee ook de CO2 emissie met evenveel.
Bron: Groene Ruimte | Gebiedscoöperatie Rijn, Vecht & Venen, 11/02/19
Tien melkveehouders Kockengen leggen onderwaterdrainage aan
Tien boeren in de omgeving van Kockengen (UT) hebben een intentieverklaring ondertekend, waarmee ze aangeven aan de slag te willen om bodemdaling van veengrond tegen te gaan. Dit gebeurt door gezamenlijk onderwaterdrainage aan te leggen in de polders Kortrijk en Portengen.
In totaal wordt er onder 230 hectare onderwaterdrainage aangelegd. Het proces wordt begeleid door Gebiedscoöperatie Rijn, Vecht en Venen (RVV). De coöperatie vraagt dan ook subsidie aan bij de Europese Unie en Provincie Utrecht om de aanleg te financieren. ‘Onderwaterdrainage is namelijk nog een redelijk nieuw fenomeen, en deze boeren werken met hun gronden mee aan een pilot waarin de effectiviteit en werking van het systeem nader wordt onderzocht’, zo meldt RVV. ‘De boeren gaan ook experimenteren met zogenaamde bio-drains die gemaakt zijn van aardappelzetmeel en op den duur geen resten achterlaten in de bodem.’
Slootpeil
De veenbodem in de polders Kortrijk en Portengen zakt per jaar gemiddeld 1 centimeter. De onderwaterdrainage zorgt ervoor dat de grondwaterstand het slootpeil beter volgt. Daarvoor worden in het perceel, onder het lootwaterpeil, drains aangelegd. Naar inschatting zorgt de drainage voor vermindering van bodemdaling met 30 tot 50 procent. Daarnaast zorgt het ook voor vermindering van CO2-uitstoot.
Kennis overdragen
Het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden ondersteunt het project van RVV< door de polderpeiler in het gebied te herzien, om de onderwaterdrainage zo effectief mogelijk te maken. Daarnaast gaat het waterschap de opgedane kennis van dit project ook inzetten op al lopende proeven in de polder Spengen en in de polder Lange Weide bij Driebruggen.
