Op 6 oktober 2022 bezoekt het jaarlijkse Nationaal Congres Bodemdaling de Floriade in Almere! Ook dit jaar wordt het weer een boordevolle en informatieve editie met de laatste stand van zaken op het gebied van bodemdaling.
In veel veenweidepolders zijn melkveehouders aan de slag met waterinfiltratie (WIS) om de bodemdaling af te remmen. Ook worden experimenten gestart met klei in veen, greppelinfiltratie en moldrains. En op de hoogwaterboerderij van KTC Zegveld wordt onderzocht wat ‘boeren bij hoog water’ betekent voor boer, koe, bodem, biodiversiteit en meer.
Voor boeren die zelf of samen met een agrarisch collectief nadenken over bodemdalingremmende maatregelen, organiseren we een polderkar-excursie. Met elkaar langs 3 locaties op één dag, met als vaste tussenstop de Hoogwaterboerderij in Zegveld.
Integraal aan de slag met verschillende duurzaamheidsthema’s zoals bodemdaling, biodiversiteit, waterkwaliteit en meer? In polder de Ronde Hoep gebeurt het. Daarbij zoeken de melkveehouders naar methoden en maatregelen die het beste bij hun bedrijfsvoering passen. Met als doel te kunnen blijven boeren in de Ronde Hoep. Een vitale polder dicht bij de stad, die ruimte biedt en aantrekkelijk is voor boer en burger. Melkveehouder en boerencampingeigenaar Kees Nieuwendijk uit Ouderkerk a/d Amstel vertelt erover.
Ben jij trekker of initiatiefnemer van een polder- of gebiedsproces? Dan hebben we een interessant aanbod voor je!
Een ‘stoomcursus polderaanpak’ op 16 juni. Daarin helpen we je aan de hand van onze ruime ervaring vanuit Klimaatslim Boeren op veen én en het draaiboek Polderprocessen, graag op weg.
Deelname is gratis.
Voor boeren, door boeren
In veel veenweidepolders zijn melkveehouders aan de slag met waterinfiltratie (WIS) om de bodemdaling af te remmen. Ook worden experimenten gestart met klei in veen, greppelinfiltratie en moldrains. En op de hoogwaterboerderij van KTC Zegveld wordt onderzocht wat ‘boeren bij hoog water’ betekent voor boer, koe, bodem, biodiversiteit en meer.
Voor boeren die zelf of samen met een agrarisch collectief nadenken over bodemdalingremmende maatregelen, organiseren we polderkar-excursies. Met elkaar langs 3 locaties op één dag, met als vaste tussenstop de Hoogwaterboerderij in Zegveld.
Vernattingsmaatregelen op veen in de praktijk, hoe pakken die uit? Op 18 mei 2022 presenteerde waterschap Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden in Woerden de resultaten en bevindingen in de polders Spengen en Lange Weide. De ‘bedrijvenproef Sturen met grondwater Spengen’ is koploper in de aanleg van actieve waterinfiltratiesystemen (WIS). In de toekomstbestendige polder Lange Weide gaat het om een polderbreed waterinfiltratiesysteem met dynamisch peilbeheer.
Meerdere jaren meten, monitoren en in de boerenpraktijk ervaren wat de effecten van WIS zijn op grondwaterstand, bodemdaling, draagkracht, bodemconditie, bodemvocht, ecologie, weidevogelbeheer en biodiversiteit: het leverde inzichten én nieuwe vragen op. De ruim 90 aanwezigen uit de wereld van onderzoek en wetenschap, adviesbureaus, agrarische collectieven, waterschappen en provincies, kregen na afloop de onderzoeksrapporten mee.
“Spengen en Lange Weide zijn voorbeelden van een polderbrede aanpak van de grote opgaven waar de veenweidengebieden voor staan”, stelt Bert de Groot van het waterschap. “Het laat zien hoe agrariërs, waterschappen en overheden intensief hebben samengewerkt. Kennis delen, lef hebben, dingen durven en elkaar de ruimte geven. In Spengen en Lange Weide zijn de boeren met het waterschap deze uitdaging aangegaan. Dat is samenwerken aan een duurzame toekomst voor de veenweiden!
Inzichten en vragenEen praktijkproef levert inzichten, maar ook vragen op. Bij de boeren, maar ook bij Jantine Hoekstra (adviseur hydrologie), Annette van Schie (projectleider veenweiden) en Harm de Jong (adviseur hydrologie en waterkwaliteit) van het waterschap. Verrassingen in het veld als het gaat om metingen van bijvoorbeeld de bodemdaling. “Door de bodemhoogte vier keer per jaar te meten zagen we dat de bodem jaarrond wel 10 centimeter kan bewegen. Dat had ik niet verwacht”, aldus Jantine Hoekstra. Maar ook de praktische kanten in het gebruik. Een goede sturing van de grondwaterstand vraagt de nodige aandacht en zorg van de boer om optimaal en efficiënt te kunnen sturen. Voor Annette van Schie alleen maar meer reden voor verdere doorontwikkeling van de systemen.
Rene Faber (gebiedscoördinator Coöperatie Rijn, Vecht en Venen) heeft twee jaar geprobeerd om specifiek de grondwaterstand te sturen voor weidevogels, als een proef binnen de bedrijvenproef. “Verwachtingen, bijvoorbeeld ten aanzien van indringingsweerstand van de toplaag, bleken anders uit te pakken. Waar zit dat in? Daar ben ik wel benieuwd naar.”
Harm de Jong is blij dat de grondwaterstanden in Lange Weide flink hoger blijven door de waterinfiltratie. “Daar doe je de proef voor. We weten dat het niet altijd overal goed werkt. In Lange Weide lijkt de bodem heel goed doorlaatbaar te zijn. Ik ben heel benieuwd wat dit doet met de bodemhoogte en dat ook nog eens in combinatie met dynamischer peilbeheer”.
Ook Douwe Jonkers, Programmamanager Veen bij het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), benadrukte het belang van praktijkproeven; draagvlak bij de doelgroep- de agrariërs- is voorwaarde voor structurele samenwerking in veenweidengebiedsprocessen.
De rapporten van de onderzoeken zijn ook te downloaden:
In het samenwerkingsverband Klimaatslim Boeren op Veen lopen inmiddels nog vijf polderprocessen. Er is veel belangstelling, zowel vanuit projectleiders van gebiedsprocessen, als vanuit de boeren. Voor deze laatste groep organiseert Klimaatslim Boeren op Veen excursies; polderkarren langs 3 bedrijven die met bodemdalingremmende maatregelen aan de slag zijn.
Waterinfiltratie (WIS) is een van de maatregelen om bodemdaling te remmen. Het vraagt om goede samenwerking tussen o.a. de agrariërs en het waterschap.
Vanaf de start tot aan de aanleg en de monitoring; het is een leer en ontwikkeltraject waar je elkaar bij nodig hebt.
Bekijk hier de ervaringen in de polder Kortrijk en Portengen.
Tijdens het werkbezoek van minister Christianne van der Wal-Zeggelink (Natuur en Stikstof) en gedeputeerde Meindert Stolk (Landbouw) werd niet alleen geld, maar ook een compliment uitgedeeld. De bottom-up aanpak en intensieve samenwerking tussen de gebiedspartijen werd nadrukkelijk genoemd als sleutel voor succes.
De grondeigenaren en agrarische natuurvereniging de Parmey zijn de trekkers van dit polderproces. Hun initiatief en ambitie worden nu, in nauwe samenwerking met Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, gemeente Bodegraven-Reeuwijk en de provincie Zuid-Holland, vertaald naar concrete acties: met elkaar werk maken van verschillende klimaatslimme maatregelen voor de toekomst van de polder met een blijvende rol voor de landbouw.
Lees meer: Startsein voor toekomstbestendige Meijepolder Laag
Met alles wat er van agrariërs wordt gevraagd op het gebied van bodemdaling, biodiversiteit, waterkwaliteit en emissies, is het steeds belangrijker om je eigen toekomstplan in beeld te hebben. Waar liggen kansen en wie of wat is ervoor nodig om daarmee aan de slag te gaan? De startbijeenkomst in Wilnis was een eerste échte ontmoeting tussen alle betrokkenen, na de verkennende keukentafelgesprekken met melkveehouders in Spengen en Bovenkerkerpolder, eind vorig jaar.
Deze avond, onder leiding van Bert de Groot (heemraad van HDSR en voorzitter van de stuurgroep Klimaatslim Boeren op Veen) was bedoeld om kennis te maken, het hoe en wat van De Boer aan het Roer toe te lichten en te proeven aan de aanpak om tot een concreet toekomstbeeld te komen. Daarvoor schetste Bram Bos, (senior-onderzoeker systeeminnovaties bij Wageningen Livestock Research) vanuit een eerder doorlopen ontwerpproces de processtappen en deelde hij inzichten en ervaringen. De Boer aan het Roer gaat om maatwerk per polder en een zorgvuldige aanpak. Met de deelnemers wordt daar een vervolgafspraak voor gepland.
Meer weten over de Boer aan het Roer?Neem contact op met projectleider Caroline van de Veerdonk via Caroline.van.de.Veerdonk@hdsr.nl
Bram Bos, senior-onderzoeker systeem- innovaties bij Wageningen Livestock Research
Wij.land is de Nederlandse tak van de wereldwijd opererende coöperatie Commonland en focust zich met haar activiteiten en boerennetwerk op het westelijke veenweidegebied. Eind vorig jaar is Wij.land gestart met de pilot Rabo Carbon Bank i.s.m. 10 boeren in het westelijk veenweidengebied en de Rabo Carbon bank. De intentie van de pilot is een model te vinden voor een duurzaam verdienvermogen voor de boer in het veenweidengebied. Begin maart vond kennisuitwisseling plaats over dit initiatief.
Het interessante aan dit initiatief is dat de vergoeding voor boeren is gebaseerd op een keuzemenu van 8 maatregelen om CO2 vast te leggen op veen. Het verhogen van de grondwaterstand met waterinfiltratiesystemen is er één van. Andere opties zijn o.a. kruidenrijkgrasland, niet scheuren van grasland, geen kunstmest. Lastige puzzel is de onderbouwing van de hoeveelheid vastgelegde CO2: welk wetenschappelijk gevalideerd model doet recht aan de bedrijfspraktijk en kost geen vermogen aan monitoring? Ook de vergoeding is nog niet hoog genoeg om echt als verdienmodel te gaan fungeren. Maar juist de integrale, kringloopinsteek van Wij.land maakt het een interessante pilot die aansluit op maatschappelijke ontwikkelingen. Wij.land en Klimaatslim Boeren op Veen zullen elkaar vaker opzoeken.
Meer info via Wij.land.
