Boeren in het veenweidegebied van Noord-Holland kunnen vanaf eind april terecht bij het Loket veenweideboeren.
Het loket is op de hoogte van de laatste wetenschappelijke inzichten m.b.t. klimaatmaatregelen en adviseert kosteloos over de kansen, investeringen en gevolgen.
Lees meer
VIPNL experimenteert met veenmosgroei omdat dit gewas mogelijk CO2 kan vastleggen. Ook wordt onderzocht wat het betekent voor bodemdaling.
Benieuwd naar de mogelijkheden van veenmos? Meld je aan voor het webinar op 5 juni van 10.00 – 11.30 uur.
Wat kom je tegen bij de uitvoering van maatregelen als WIS, peilbeheer, de rol van grond en impact van exoten op biodiversiteit in het veenweidegebied? Tegen welke praktijkdilemma’s lopen agrariërs, waterschappen en adviseurs aan? En hoe gaan anderen er mee om? Neem deze middag een kijkje in de keuken van andere polders en help elkaar verder.
Pilots voor kennisontwikkeling, samenwerking met inwoners, bedrijfsleven en medeoverheden en participatie in onderzoeks- en overlegorganen ten behoeve van bodemdalingremmende maatregelen en waterkwaliteit ….
Lees in het voortgangsrapport hoe waterschap Amstel, Gooi en Vecht de afgelopen 3 jaar concreet aan de slag is geweest met het Actieprogramma Aanpak veenweiden.
Lees het artikel in het AD: Regendruppels in de strijd tegen stikstof.
Het Nationaal Programma Veenweide startte begin 2022 de deelexpeditie Gebiedsprocessen op. Door middel van filmpjes wordt het proces van deze deelexpeditie inzichtelijk gemaakt. De eerste 2 filmpjes zijn inmiddels gereed.
Vernattingsmaatregelen op veen in de praktijk, hoe pakken die uit? Wat zijn de ervaringen en hoe loopt het proces van idee tot ‘buizen in de grond’? Dat konden boeren, beleidsambtenaren en natuurorganisaties op vrijdag 14 oktober op 3 locaties horen en zien. Een dag over Boeren bij Hoog Water, moldrainage en waterinfiltratie. En over brede samenwerking in polderprocessen.
De eerste stop tijdens de polderkarexcursie was op de Hoogwaterboerderij in Zegveld, het living lab van het VIP NL-programma Boeren bij Hoog Water. Bedoeld om te ontdekken wat een hoog grondwaterpeil (-20 cm) onder het maaiveld, voor een melkveebedrijf op veen betekent in de praktijk. Na een welkom en korte intro door Marieke Leentvaar, coördinator van Klimaatslim Boeren op Veen, nam Wim Honkoop het stokje over om te vertellen over onderzoek en praktijk. Zoals Wim aangeeft: “Op de Hoogwaterboerderij gaat het om systeemonderzoek. Het is één bedrijf dat we als drie verschillende bedrijven runnen.
Het vertrekpunt (referentie) is het gemiddelde melkveebedrijf in de westelijke veenweiden: met huiskavel en veldkavel, een regulier polderpeil, Holstein koeien, een ligboxenstal, melkrobot(s) en reguliere mechanisatie. Daarnaast zijn er de twee andere bedrijfssystemen: met een hoge grondwaterstand en verschillende koeienrassen (Holstein en Jersey).” Tijdens de rondgang over de percelen vertelt Wim over het watersysteem. “De hoogwaterpercelen zijn voorzien van een waterinfiltratiesysteem, dit bestaat uit drains om de 5-6 meter in de bodem die op een waterbak zijn aangesloten. Door middel van molens en pompen kunnen deze waterbakken gevuld worden tot maaiveldhoogte om waterdruk te creëren. Om te voorkomen dat er te veel water wordt rondgepompt zijn ook de sloten op een hoog peil gezet (zomerpeil gem. 25 cm-mv).”
In 2020 was er sprake van een inregeljaar en 2021 was het eerste echte meetjaar. Deze twee jaren vormen eigenlijk de nulmeting. “Dat wil niet zeggen dat we er nog niets van kunnen zeggen”, stelt Wim.” Boeren bij hogere grondwaterstanden blijkt tot nu toe mogelijk. Er ontstaan nieuwe inzichten in de effecten van hogere grondwaterstanden op allerlei aspecten van de bedrijfsvoering. In het voorjaar zien we nog niet veel verschil als het gaat om de hogere grondwaterstand, in het najaar wel vanwege de beperkte buffercapaciteit omdat het water al hoger staat. Ook hebben we gemerkt dat als je effectief wilt sturen, je niet te grote blokken op één systeem moet hebben. En dat de bodemgesteldheid van invloed is.”
Van Zegveld naar Wilnis is geen grote afstand. Maar wel weer een nieuwe situatie als het gaat om de keuze voor een bodemdalingremmende maatregel. Melkveehouder Joost Samsom en Erica Caverzam Barbosa, hydroloog bij Waternet, vertelden over de keuze en eerste resultaten van moldrainage, een subirrigatiesysteem dat Joost zelf heeft doorontwikkeld. “Ik heb mijn vraagtekens bij het grootschalig aanleggen van enorme buizenstelsels in de veenbodem. Wat gebeurt er met dat (pvc)materiaal, welk effect heeft dat op de lange termijn? Ik ben daarom verdergegaan op het idee van subirrigatie zonder buizen, maar met gangen. Daarvoor heb je wel een klein stukje buis nodig zo’n 2,5 tot max 5 meter om de verbinding tussen sloot en perceel stevig te maken en houden.” Hij neemt het gezelschap mee voor een demo in het veld. Vanuit de slootkant trekt Joost met de trekker waaraan een speciale sleuf met boorgat is gemaakt een korte buis een stuk in het perceel. Na zo’n 2,5 meter koppelt hij de buis los van de machine, maar ligt de molboon wel op de juiste diepte om verdere gangen te trekken. In de buizen die in de sloot liggen heeft Joost een bolletje kippengaas gestopt om ratten en rivierkreeften tegen te houden.
Vanuit Waternet maar ook voor Joost zelf, is het belangrijk om de effecten van moldrains te monitoren vertelt Erica. “Zijn de gangen nog open na 2 jaar, wat gebeurt er door vertrapping? Wat is het effect op de grondwaterstand en de waterhuishouding in de bodem? Daarvoor zijn in de percelen en bij de sloten meters geïnstalleerd die data verzamelen. Het is nog te vroeg om al hele harde conclusies te trekken, daarvoor is meer tijd nodig, maar de eerste resultaten zijn voorzichtig positief.”
De derde Polderkarstop was bij Piet van Zijtveld, melkveehouder en bestuurder Gebiedscoöperatie Groot Wilnis Vinkeveen (GWV). Waar in Zegveld met drukdrains actief water in en uit de sloot kan worden gepompt, ligt er bij Piet op 3 ha (op hoger gelegen percelen, passieve waterinfiltratie waarbij het water vrij in en uit de sloot loopt. Dat het een maatregel is die bijdraagt aan het verminderen van bodemdaling en CO₂ uitstoot was voor Piet de reden om mee te doen. “Ik was vooral benieuwd of aanleg en gebruik nadelig zouden zijn en of het ‘geen troep’ zou worden. Je kunt natuurlijk niet na één jaar zeggen of iets werkt ja of nee, het moet zich allemaal nog gaan zetten. Wat ik tot nu toe wel merk is dat ik de droogteschade niet minder is met WIS. Ook mijn grasopbrengst is niet hoger. Ik zie wel dat gras iets eerder aan de gang komt na droogte.”
Coby Visser, secretaris en coördinator veldzaken GWV, vertelde o.a. over de rol van een gebiedscoöperatie bij de start en uitrol van een gezamenlijk WIS-traject. “Het vraagt om openheid en geduld, want processen kosten tijd. En de moeite nemen om de belangen van de ander te snappen en mee te (willen) laten wegen. Ieder zit er vanuit zijn of haar eigen perspectief, en soms ook met bagage van eerdere processen die bijvoorbeeld moeilijk verliepen. Wat heb je elkaar te bieden? Dat is soms meer dan je denkt. “
Na nog bij Piet in het veld bij zijn WIS-percelen te hebben gekeken, bedankte Marieke iedereen voor zijn/haar komst. En werd er op het erf nog doorgepraat….
Op 7 oktober jl. is op feestelijke wijze de 5-jarige ‘Bedrijvenproef Spengen; sturen met grondwater’ afgerond. Dit eerste échte actieve waterinfiltratieproject in de praktijk, is een mooi voorbeeld van succesvolle samenwerking tussen boeren en waterschap HDSR. Een leer- en experimenteertraject voor alle betrokkenen; de boeren, draineurs, adviseurs, installateurs, het agrarisch collectief, waterschap, gemeente en provincie. Dat benadrukte ook Mirjam Sterk, gedeputeerde van Provincie Utrecht die bij de feestelijke bijeenkomst aanwezig was.
Vanaf de start van de proef in 2016 laat Spengen zien wat in brede samenwerking gerealiseerd kan worden. De bedrijvenproef was innovatief voor boeren en waterschap. Zowel qua samenwerking als techniek. Het waterschap en de boeren zijn samen de zoektocht om bodemdaling af te remmen aangegaan, zonder vooraf alles te (willen) weten.
Leren door te doen met pioniers die stappen durven zetten en investeren in toekomstperspectief voor de polder. De actieve waterinfiltratiesystemen zijn in de proef doorontwikkeld en er is veel gemeten en ervaren in de praktijk. “Deze proef laat zien wat voor kennis en expertise er in de agrarische sector zit die we echt kunnen gebruiken. Juist die kennis uit de polder kunnen we benutten voor nieuwe opgaven zoals waterkwaliteit en stikstof. Het gebiedsgericht werken is hier al uitgevonden.” aldus gedeputeerde Mirjam Sterk. Ze overhandigde een bord dat de kracht van innovatie en samenwerken symboliseert.
De proef betekent niet het einde van de samenwerking aan de toekomst van de polder, maar smaakt juist naar meer. Met de pilot ‘De Boer aan het Roer’ die in 2022 is gestart, willen de boeren in de polder Spengen met elkaar invulling geven aan meer maatschappelijke doelen als waterkwaliteit, stikstof, broeikasgassen. De boeren in Spengen doen dit met betrokken overheden en organisaties om zo een toekomstperspectief te krijgen, gedragen vanuit de realiteit van de praktijk.
Het idee van de bedrijvenproef: het hoger houden van de grondwaterstand in droge perioden door water in het veen te infiltreren, is gelukt. Daarom is de verwachting dat een remmend effect op de bodemdaling te vinden is. De meetreeks aan bodemhoogte is nog te kort en wordt daarom voortgezet tot 2026.
Lees meer: Eindrapportage Sturen met Grondwater – Bedrijvenproef Spengen 2017-2021
Het Groene Hart Event op 23 september in Kamerik had dit jaar als subtitel ‘waar het schittert en schuurt’. Een vraag die ook actueel is als het gaat om start en uitvoering van bodemdalingremmende maatregelen/CO₂ reductie én biodiversiteit in het veenweidegebied. Marieke Leentvaar, coördinator KsBoV vertelde in een van de deelsessies over de ervaringen in 10 klimaatslimme polders en wat er komt kijken bij de grootschalige aanleg van waterinfiltratiesystemen.
Deelnemers in de deelsessie van het Groene Hart Event 23 september jl. bij de Boerinn waren zeer geïnteresseerd in de praktijkervaringen van Klimaatslim Boeren op Veen. De complexiteit van het organiseren van een polderproces om tot uitvoering te komen, wordt vaak onderschat of is niet bekend. Hoe beter voorbereid, hoe soepeler het proces. In een korte sessie vertelde Marieke Leentvaar bestuurders en ambtenaren van gemeenten, waterschappen, provincie en andere geïnteresseerden over ervaringen bij 10 polders in verschillende fasen van polderinitiatieven voor bodemdalingremmende maatregelen.
In de deelsessie ook aandacht voor wat we al wel bekend is en waar het nog zoeken is naar een optimale balans. Balans tussen bodemdaling- (verschillende)broeikasgassen -peilbeheer -grasopbrengst en weidegang. Om maar wat te noemen. Eén van de sleutels voor succesvolle polderprocessen is de menselijke maat; op polderniveau ken je elkaar.
De sessie leverende veel oprechte vragen op.
De afgelopen tijd hebben we Klimaatslim Boeren op het Veen een paar keer op het podium gezet. Met als doel onze ervaringen te delen voor het samen werken aan perspectief voor boeren in de polder.
Wat betekent natuurinclusief boeren op veen voor je verdienmodel? Kom op 26 september naar een excursie op de Hoogwaterboerderij in Zegveld. Je hoort meer over de verschillende mogelijkheden en financiële gevolgen van duurzame keuzes op veen.
