Bij de start van de aanleg van waterinfiltratie bij 21 agrariërs in de polders bij Vlist, is over dit bijzondere polderproces een Netvlist-serie gemaakt. Daarin komen de verschillende invalshoeken bij een dergelijk proces in beeld en vertellen deelnemers en betrokkenen over hun ervaringen.
In deze laatste, 7e aflevering, zoomen we in op het totale proces; van idee, tot plan, uitvoering en vervolg.
Benieuwd wat 3 jaar meten in de veenweiden heeft opgeleverd? Meld je dan aan voor het webinar van het NOBV op 3 juli.
Onderzoekers delen inzichten en feiten over drie jaar meten, grondwaterstanden, maatregel-effect relaties en modelleren. En geven een doorkijk naar vervolgmetingen.
In veel veenweidepolders zijn melkveehouders aan de slag met waterinfiltratie (WIS) om de bodemdaling af te remmen. Ook worden experimenten gestart met klei in veen, greppelinfiltratie en moldrains. En op de hoogwaterboerderij van KTC Zegveld wordt onderzocht wat ‘boeren bij hoog water’ betekent voor boer, koe, bodem, biodiversiteit en meer.
Voor boeren (maar ook anderen die beroepsmatig bij polderprocessen betrokken zijn), die willen zien, horen en ervaren wat bodemdalingremmende maatregelen in de praktijk betekenen, organiseren we excursies. Tussen 10.00 en 15.00 polderkarren we op één dag langs 2 locaties met als vast onderdeel de Hoogwaterboerderij in Zegveld. Dit combineren we dan met een bezoek aan een polder voor ervaringen met klei in veen, greppelinfiltratie of moldrains.
Bij minimaal 10 (en max 20) personen organiseert Klimaatslim Boeren op Veen kosteloos een dag polderkarren. Spelen er in jouw polder gebiedsplannen, is er interesse in WIS en wil je samen met anderen kennis opdoen? Wil je met een groep Polderkarren? We organiseren dat op aanvraag.
Vitale landbouw is een van de thema’s waarmee de agrariërs in de Ronde Hoep aan de slag zijn. Binnen dat thema heeft de ‘bouwsteengroep Vitale Landbouw’ uitgebreid onderzocht hoe agrariërs rendabel kunnen extensiveren binnen de bestaande bedrijfsopzet. Want voor behoud van omzet met minder dieren per ha, is meer land per bedrijf nodig. Echter, land aankopen/huren zorgt doorgaans niet voor een lagere kostprijs. Bovendien heeft onderzoek van PPP-Agro Advies in Zuid-Holland aangetoond dat extensiveren economisch niet aantrekkelijk is ten opzichte van intensiveren. Wat kan dan wel?
Boeren en provincie zagen een kans! Omdat de provincie al eerder grond had aangekocht ten behoeve van het gebiedsproces de Ronde Hoep, maar gebruik daarvan nog niet was vastgesteld, is besloten om de grond tijdelijk te verpachten aan de boeren. Vanuit de bouwsteengroep is dit aangegrepen als kans om ervaring op te doen met een andere manier van uitgeven van de grond. Die bovendien meer aansluit bij de doelstellingen van het gebied, zoals in het plan van aanpak van het gebiedsproces is vastgelegd. Dit betekende voor de provincie een grote ommekeer in het uitgeven van pachtgrond en de uitvoering daarvan. Door met elkaar in gesprek te blijven, zijn de agrariërs en de provincie tot een oplossing gekomen die uitvoerbaar is, wettelijk klopt en eerlijke kansen biedt:
Inmiddels zijn in februari 2023 de gronden vergund en loopt het zoals afgesproken. De onderbouwing van de pachtprijs, de voorwaarden en de procedure zoals die nu heeft plaatsgevonden, worden uiteraard nog geëvalueerd. Om te leren en mogelijke verbeterpunten te benoemen, voor toekomstige soortgelijke uitgiften van gronden. In de Ronde Hoep zelf, maar ook als leerzaam traject voor andere polders waar mogelijkheden liggen met grond.
De keukentafelgesprekken met de boeren zijn afgerond. Het gaat dan om 19 gesprekken met ruim 90% van de grondeigenaren. Naast de kansen voor bodemdalingremmende maatregelen en grondzaken, zijn andere thema’s besproken die de boeren raken. Zoals hun zorgen, wensen en ideeën rondom managementmaatregelen stikstof, versterken biodiversiteit en waterkwaliteit en -beheer. Nu is het tijd voor de volgende fase: met alle betrokken partijen de toekomstbestendige maatregelen, kansen en voorwaarden te verkennen. Wat wel en wat niet?
Kernthema voor de boeren in de Nieuwe Keverdijksepolder is (net als voor andere boeren in andere polders) het economisch en ecologisch volhoudbaar verdienmodel voor agrarisch ondernemers. Hoe kunnen bestaande bedrijven toekomstbestendig worden gemaakt en welke kansen liggen er in het gebied? Een extra uitdaging in de Nieuwe Keverdijksepolder is de parallel lopende kavelruil.
Komende periode werken de boeren, samen met agrarisch collectief Noord-Holland Zuid, Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en Provincie Noord-Holland, aan een polderplan en -financiering.
Het is zover! Afgelopen maart is bij elf boeren in de Meijepolder Laag gestart met de aanleg van een waterinfiltratiesysteem op 281 ha. Een belangrijke bodemdalingremmende maatregel die wordt gecombineerd met de herprofilering van de Dwarswetering. Door deze hoofdwatergang te herprofileren, wordt de waterberging vergoot, de opstuwing en de wateroverlast verkleind en de biodiversiteit en de waterkwaliteit verbeterd. Hierbij wordt ongeveer 2,5 km natuurvriendelijke oevers in de Dwarswetering aangelegd. Ook worden een aantal bruggen en bijbehorende landhoofden aangepast en/of verwijderd.
Om de grondwaterstanden het jaar rond op niveau te houden, is het WIS-systeem ten opzichte van eerdere projecten gericht op bodemdaling, geoptimaliseerd. Met behulp van een pompput, een drainagesysteem, zonnepanelen en een geavanceerde aansturingsapp kunnen de boeren jaar rond de grondwaterstand op hun perceel instellen. Dit zorgt voor een vermindering van de bodemdaling en draagt bij aan de CO₂ reductie. Een technisch hoogstandje, dat in deze polder wordt getest, gemonitord en eventueel doorontwikkeld wordt. Naast dit innovatieve systeem, wordt op initiatief van de deelnemers ook grote delen van de polder gescand op veeneiken die al eeuwen in de bodem zitten. Veeneiken zijn boomstronken die veel voorkomen in de veenbodems. Ze zijn soms wel duizenden jaren oud en zeer goed geconserveerd en heel hard. Daarom wordt het drainage plan aangepast op de scan en de ligging in de bodem. Zo hoeft er niet onnodig gegraven te worden in de polder en blijft het veen beter behouden.
De komende maanden/jaren wordt WIS op alle voor WIS geschikte percelen in de Meijepolder aangelegd. Op de hoger gelegen klei rug wordt geen WIS aangelegd. Wel is er een stop tijdens het broedseizoen van de weidevogels. Het waterschap monitort de effecten op het grondwater en bodemdaling tijdens de uitvoering van het project en enkele jaren daarna. In dit project wordt specifiek onderzoek gedaan naar de extra watervraag van het infiltratiesysteem. Daarnaast gaan deelnemers met elkaar aan de slag over aanvullende maatregelen op het gebied van bemesting, beweiding en broeikasgasreductie in de eigen bedrijfsvoering.
Het bottom-up initiatief van de agrariërs in Meijepolder Laag en de agrarische natuurvereniging de Parmey kan rekenen op support en financiële steun van de overheid. Subsidie voor deze pilot wordt grotendeels uit de impulsgelden van het Klimaatakkoord betaald. Daarnaast investeren de boeren, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, de provincie Zuid-Holland en de ANV in biodiversiteitsmaatregelen, monitoring en duurzame bedrijfsvoering.
Twee jaar meten wat een verhoogd slootwaterpeil en drukdrainage betekent voor bodemdaling, smaakt naar meer. Er is duidelijk effect te zien en er zijn plannen voor uitbreiding van de pilot.
Lees meer: Metingen bij pilot drukdrainage geven boeren hoop
Boeren in het veenweidegebied van Noord-Holland kunnen vanaf eind april terecht bij het Loket veenweideboeren.
Het loket is op de hoogte van de laatste wetenschappelijke inzichten m.b.t. klimaatmaatregelen en adviseert kosteloos over de kansen, investeringen en gevolgen.
Lees meer
VIPNL experimenteert met veenmosgroei omdat dit gewas mogelijk CO2 kan vastleggen. Ook wordt onderzocht wat het betekent voor bodemdaling.
Benieuwd naar de mogelijkheden van veenmos? Meld je aan voor het webinar op 5 juni van 10.00 – 11.30 uur.
